Membeli Saham Pada Harga Berpatutan

Bagaimana menentukan harga saham yang dibeli adalah berpatutan?

Sebenarnya, untuk menjawab soalan ini secara sepenuhnya boleh mengisi satu buku penuh dan memang banyak buku yang mengupas tajuk ini.  Dalam buku saya Panduan Bijak Melabur pun ada menyentuh tentang kaedah penilaian dan pemilihan saham.

Tetapi untuk memberikan gambaran yang lebih ringkas, saya akan menerangkan kaedah yang saya gunakan untuk menentukan sama ada harga sesuatu saham berpatutan. Perlu diingat bahawa ini hanya pendapat saya dan memang ada banyak pandangan dan idea lain yang boleh dicedok daripada buku-buku pelaburan, terutamanya dalam Bahasa Inggeris.

Nisbah Harga Pendapatan atau P/E Ratio

Nsibah P/E ialah ukuran penilaian utama yang saya gunakan. Tujuan utama seseorang membeli saham ialah untuk meraih untung yang dihasilkan oleh syarikat, yang akan meningkatkan nilai syarikat tersebut.  Pelabur akan menerima manfaat daripada keuntungan ini sama ada menerusi kenaikan harga saham atau menerusi pembayaran dividen oleh syarikat.

Nisbah harga pendapatan diperolehi dengan mengambil harga saham dan membahagikannya dengan pendapatan sesaham syarikat. Contohnya jika harga ialah RM3.00, dan untung ialah 30 sen, maka nisbah harga pendapatan ialah RM3.00/0.3 = 10. 

Satu cara untuk mentafsirkan nisbah harga pendapatan 10 ialah pada harga dan untung semasa, kita akan pulang modal  dalam masa 10 tahun jika untung yang diperolehi tetap sama dalam masa sepuluh tahun akan datang.

Kita juga boleh mentafsirkan P/E sebagai berapa yang sanggup kita bayar untuk untung yang dihasilkan oleh syarikat..

Berapakah Nisbah P/E yang Berpatutan?

Secara peribadi, bagi kebanyakan saham, saya mencari P/E yang lebih rendah daripada 10. Tetapi saya juga ada membeli saham dengan P/E antara 10 dan 20 di mana prospek pertumbuhannya adalah lebih tinggi. Saya jarang membeli saham dengan P/E lebih daripada 20, melainkan ada keadaan luar biasa di  mana untung syarikat terlalu rendah pada sesuatu tahun, tetapi dijangka naik dengan ketara pada tahun seterusnya.

P/E yang kita bayar perlu dikaitkan dengan potensi pertumbuhan syarikat. Lebih tinggi potensi pertumbuhan syarikat, lebih tinggi P/E yang boleh kita terima sebagai berpatutan.

Sebagai contoh, andaikan ada dua syarikat, iaitu Syarikat A dan B.  Syarikat A mempunyai nisbah P/E 8 dan syarikat B mempunyai nisbah P/E 12.  Kedua-duanya mencatatkan pendapatan sesaham 30 sen. Harga semasa A ialah RM2.40 manakala harga semasa B pula ialah RM3.60.

Sekiranya semua perkara lain sama, maka sudah tentulah A lebih berpatutan daripada B kerana dijual pada harga lebih murah sedangkan pendapatannya sama.  Tetapi bagaimana jika saya katakan bahawa dalam tempoh lima tahun akan datang, keuntungan A akan naik 5% setahun sedangkan B pula akan meningkat 20% setahun?

Sekarang situasi telah berubah kerana jika benar unjuran yang dibuat, maka pastinya B lebih berpatutan kerana dalam tempoh lima tahun, pendapatan B adalah jauh lebih tinggi daripada A. Tetapi faktor ketidakpastian atau 'unknown' ialah sama ada ramalan tepat atau tidak.

Inilah yang membuatkan pelaburan saham sungguh menarik. Tiada kepastian apabila membuat keputusan membeli. Kita sebagai pelabur  bukan sahaja perlu melihat untung semasa, tetapi juga potensi untung masa depan apabila menentukan sama ada harga saham berpatutan.

Sebagai kesimpulan, kriteria pertama yang saya gunakan ialah nisbah P/E. Lebih rendah lebih baik jika semua perkara lain sama. Kemudian saya lihat potensi pertumbuhan syarikat.  Jika P/E rendah disebabkan untung dijangka merosot, maka harga saham tidak berpatutan.  Pendek kata, P/E perlu sentiasa dikaitkan dengan potensi pertumbuhan syarikat untuk menentukan sama ada harga saham berpatutan.

Dua Faktor Penting Tambahan

Dua lagi faktor utama lain yang saya tinjau ialah paras aset dan juga aliran tunai. Kedua-duanya dijadikan faktor sokongan.  Jika nilai aset ketara bersih sesaham  (net tangible asset per share) lebih tinggi daripada harga saham, saya anggap sebagai satu faktor undervaluation bonus. Walaupun kriteria ini tidak boleh diletakkan setaraf dengan untung (yang jauh lebih penting), kita tetap boleh mengunakannya sebagai kriteria penilaian.

Selain itu, saya juga meninjau aliran tunai daripada operasi (lihat cash flow from operations atau operating cash flow dalam penyata aliran tunai laporan kewangan).  Jika untung positif tetapi aliran tunai adalah negatif, kita perlu siasat sama ada terdapat masalah dalam syarikat, kerana aliran tunai ialah faktor yang mengesahkan sama untung yang dicapai adalah 'sahih' atau tidak.

Faktor Lain

Ada banyak faktor sampingan lain  yang boleh dinilai, antaranya termasuk kadar peningkatan jualan, paras hutang yang berpatutan, kedudukan inventori semasa, aset cair bersih dan faktor kualitatif seperti kekuatan pihak pengurusan.

Tetapi untuk membuat penilaian pantas, P/E, Aset dan Aliran Tunai boleh memberikan gambaran yang cukup jelas untuk menentukan sama ada saham sesebuah syarikat itu boleh dibeli pada harga yang berpatutan.